Kanser Tedavisi Sırasında Vejetaryen Beslenmek Mümkün müdür?

Kanser tedavisi gören insanlar için vejetaryen beslenmenin, diğer tür beslenme rejimlerinden daha iyi veya daha kötü olduğunu destekleyen bilimsel bir kanıt yoktur. Eğer vegan veya vejetaryenseniz, kalori ve protein eksikliğini önlemeye özel dikkat gösterin.¹

Vejetaryen beslenme yetersiz beslenmeye sebep olur mu?

Belirli güvenlik prensiplerine uymak kaydıyla, vejetaryen beslenme kanser hastası insanlar için sağlıklı ve güvenli olabilir.^1,2

Protein alternatifleri bulun - Et, tavuk ve balığın yerini diğer protein kaynaklarıyla doldurun. Belirli gıdaları almayı durdurmak tek başına yeterli bir çözüm değildir.2Belirli bir gıdanın tüketimini arttırmak veya gevrekler, tahıllar, tohum yağlarıyla desteklemek bir diğer olasılıktır.³

Profesyonel yardım alın - Düzenli olarak diyetisyene gidin. Böylelikle günlük menülerinizi izleyebilir ve damak tadınız ile tedavi aşamanıza göre pratik ve sağlıklı tarifler önerebilirler. ¹

Birdenbire değişikliğe gitmekten kaçının - Uzmanlar, hasta düzenli olarak et yemeye alışık ise, vejetaryenliğe geçiş için bu sürecin pek uygun bir zaman olmadığını belirtmektedir. Aynı durum bunun tersi için de geçerlidir. Bunun nedeni, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavilerin tat alma ve yutmayı etkileyerek, beslenme adaptasyonu sürecini daha da zorlaştırmasıdır.¹

Vejetaryenler için özel beslenme ihtiyaçları

Vejetaryen ve vegan beslenme rejimlerinde daha düşük miktarda olabildiklerinden dolayı, bazı besin maddeleri sıklıkla kontrol edilmelidir. Bunlar:¹

Kalsiyum - Yetişkinler için önerilen günlük miktar 1000 mg’dır. Kalsiyum bakımından zengin besinlere şunlar örnek verilebilir:⁴

• Nohut (100 g’da 105 mg);
• Kalsiyum sülfatla yapılan tofu (100 g’da 350 mg);
• Bademler (100 g’da 248 mg);
• Sardalya (100 g’da 167 mg);
• Mozarella peyniri (100 g’da 505 mg);
• Ricotta peyniri (100 g’da 207 mg);
• Roka (100 g’da 160 mg).

Demir - Bir yetişkinin günlük demir ihtiyacı 8 ila 32 mg aralığında olup, kesin miktar sağlık durumu, cinsiyet ve yaşa göre değişmektedir. Demir bakımından zengin besinlere şunlar örnek verilebilir:⁴

• Ayçiçeği çekirdeği (100 g’da 6,73 mg);
• Kinoa (100 g’da 9,25 mg);
• Kaju fıstığı (100 g’da 6 mg);
• Susam (100 g’da 7,78 mg);
• Mercimek (100 g’da 7 mg);
• Nohut (100 g’da 6,86 mg).⁴

B12 vitamini - Yetişkinler için önerilen günlük miktar 2,4mcg’dır. Yumurta, süt ve süt ürünlerini düzenli olarak tüketmedikleri takdirde, B12 vitamini vejetaryenlerin takviye olarak almaya ihtiyaç duyabileceği tek besin maddesidir. Bu besini önemli miktarlarda içeren kaynakların tümü hayvan kökenlidir. Takviye ihtiyacını değerlendirmeleri için doktorunuzla veya diyetisyeninizle konuşun.⁴

Kanser tedavisi gören vejetaryenlere yönelik besin değeri yüksek gıdalar

Tedavi sırasında, tümörün metabolik aktivitesinden veya ilaçların/prosedürlerin yan etkilerinden kaynaklanan kas kütlesi kaybını önlemek veya geri çevirmek için kalori/protein alımında artış gerekli olabilir. Hastalar ayrıca sıklıkla ağız kuruluğu, ağız ülseri (aft), yutma zorluğu, iştah kaybı ve mide bulantısı gibi kemoterapi ve radyoterapi yan etkileriyle karşılaşır. Bu nedenle, yüksek kalorili, yutması kolay ve uygun dokuya sahip besinlerin tüketilmesi önerilir.⁴

• Belirli gıdalarda ne tür dokuyu tercih ettiğinizi görmek için onları ayrı ayrı hazırlayın, örneğin şeritler halinde kesilmiş havuçlar, püre haline getirilmiş balkabağı, küçük küpler halinde kesilmiş tofu gibi;
• Et suyuna, çorbalara ve salatalara püre haline getirilmiş sebzeler ve fasulyeler ekleyerek besin değerlerini arttırın. Yoğurt ve tosta meyve eklemek de benzer şekilde yararlıdır;
• Yalnızca su eklenerek hazırlanan, çabuk pişen vegan puding karışımları mevcuttur. Suyun yerine soya veya badem sütü kullanın;
• Taze meyve sularını ve smoothieleri zenginleştirmeyi alışkanlık haline getirin. Bunlara gevrekler, tofu veya soya/badem sütü ekleyin;
• Nohuttan yapılan bir macun olan humus, besleyici olmanın yanı sıra protein ve demir açısından zengindir. Sürülerek tüketilebildiği gibi kızarmış tofu veya tempeh (vejetaryen mutfağında yaygın olan, soyanın fermente edilmesiyle hazırlanan bir yemek) ile garnitür olarak servis edilebilir;
• Soya yoğurdu meyve, kuruyemiş, gevrek, hindistancevizi sütü ve/veya fıstık ezmesi ile tüketilebilir;⁴

Beslenme rejiminzde herhangi bir değişiklik yapmadan önce mutlaka doktorunuz ve/veya diyetisyeniniz ile konuşun.

Referanslar:

1 - The vegetarian resource group. “Vegetarian Diets During Cancer Treatment”. Available at: https://www.vrg.org/journal/vj96jul/vj967canc.htm. Access on: December/2019.
2 - American Institute for Cancer Research. Vegetarian and Vegan diets. Available at: https://www.aicr.org/patients-survivors/healthy-or-harmful/vegetarian-and-vegan.html. Access on: December/2019.
3 - The vegetarian resource group. Selecting Menus for Vegan Cancer Patients. Available at: https://www.vrg.org/journal/vj2009issue3/2009_issue3_vegan_cancer_patients.php. Access on: December/2019.
4 - Brazilian Vegetarian Society (“Sociedade Vegetariana Brasileira”). Everything you need to know about the vegetarian diet. (“Tudo o que você precisa saber sobre alimentação vegetariana”). Available at: https://www.svb.org.br/livros/alimentacao-vegetariana.pdf. Access on: December/2019.
5 - Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: The National Academies Press; 2011.
6 - Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc : a Report of the Panel on Micronutrients external . Washington, DC: National Academy Press; 2001.
7 - Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B(6), Folate, Vitamin B(12), Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington, DC: National Academies Press; 1998.