Kanser Hastası Biriyle Nasıl Konuşulur?

Pek çok kişi, ister bir aile üyesi, arkadaş veya iş arkadaşı olsun, kanser hastası olan birisine ne söyleyeceğini bilemez. Konuya değinip değinmemeniz, ve nasıl değinmeniz gerektiği konusunda emin değilseniz bile, yakında olup desteğinizi göstermeniz kişi için çok şey ifade edebilir.^1,2 Ancak bir şeyler söylemenin ötesinde, yardım teklifinde bulunmanız ve kanser hastası kişinin ihtiyaçlarını aklınızda bulundurmanız olmazsa olmazdır. “Ne istersen/Konuşmak istersen buradayım” gibi klişe sözlerdense, somut ve net bir yaklaşım benimseyin.³

Kanser hastası kişiyle konuşmak üzerine 4 tavsiye

• Dürüst olun - Gerçeği söyleyin ve ne demeniz gerektiğini bilmiyorsanız, bunu açıkça belirtin. Onlara değer verdiğinizi ve bunu bilmelerini istediğinizi belirtmeniz iyi bir fikirdir.⁴
• Empati gösterin - Bazen yalnızca durumun farkında olduğunuzu belirtmek bile çok şey ifade edebilir, bu nedenle başlarına gelen şey hakkında üzgün olduğunuzu söyleyebilirsiniz.⁴
• Destekleyici olun Kişinin neye ihtiyaç duyabileceğini düşünün ve net bir yardım teklifinde bulunun, örneğin beraber hastaneye gitmek ve market alışverişini yapmak gibi.⁵
• İnisiyatif almalarına imkan tanıyın - Konuşmayı onların yönetmesine izin verin. Daima kanser hakkında konuşmanız gerekmez. Hastalar kimi zaman yalnızca dikkatlerini başka bir şeye vermek ve başka şeyler hakkında konuşmak ister.⁶

Siz de her zaman mutlaka bir şey söylemek zorunda değilsiniz. Göz temasını korumak, dikkatlice dinlemek ve kişi konuşurken dikkatinizi ona vermek de destek göstermenin bir yoludur.²

Kanser hastası bir kişiye ne söylenmez

• İstenmeyen öğütler/tavsiyeler vermek;¹
• Nasıl hissettiğini anladığınızı söylemek;¹
• Hastalık veya tedavilerine ilişkin fiziksel değişimlerinden bahsetmek;⁵
• “En azından X kanseri değilsin” gibi cümleler kurarak hislerini göz ardı etmek;⁵
• Henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilerden bahsetmek;⁵
• Hastalığı kişinin yaşam tarzına bağlayarak suçu ona atmak;⁵
• Hastalığın seyri ile ilgili sorular sormak;⁵
• Hastalıkla ilgili detayları ve nasıl hissettiklerini sormak;⁶
• Durumlarını kanser olan bir başkasıyla karşılaştırmak.⁶

Kanser hastalarına yöneltilen ifadeler

Doktorundan derslere dönme iznini nihayet aldığında, Debora Evellyn enfeksiyondan korunmak için maske takmak gibi tedbirlerin yanında meslektaşlarının iğneleyici yorumlarıyla karşılaşacağını hayal etmemişti. “Bana mağduru oynadığımı söyleyen birkaç kişi oldu.”

“Ayrıca hastalıkla yaşamanın nasıl bir şey olduğunu göstermek için Instagram hesabı oluşturduğumda da bazı olumsuz geri bildirimler aldım. Saçımın olmadığı fotoğraflar ve görsel değişimleri gösteren tüm fotoğrafları eleştirdiler, hatta ABRALE’nin (Brezilya Lenfoma ve Lösemi Derneği) onkoloji organizasyonlarına katılmamda bile kusur buldular. Dediklerine göre, bir organizasyona katılacak kadar iyiysem, işe dönmeye de hazırmışım. Bunlarla karşılaşmak kolay değildi!”

Maria Elisa ise Debora’yla aynı eleştirilere maruz kalmadı. Ancak, kötü niyetle söylenmemiş olmalarına rağmen, kendisini rahatsız eden ifadelerle karşılaştığını söylüyor. “Bir arkadaşım bana ‘Kız, ne yaptın da başına bu geldi?’ diye sordu. Bir diğeri ciddi bir ses tonu takınarak, ‘Artık hayatın değişecek’ dedi. Bunlar bana yakın, desteklerini göstermeye çalışan insanlardı. Ancak kimi zaman yakınlarımız bile sözlerinin nasıl bir etki yaratabildiğini anlayamıyor.”

Maria Elisa aynı zamanda bazı kişilerin hastalığın adını söylemekten kaçınmasından da rahatsız. “Canımı sıkan bir durumdu. Sanki kanser olmaktan utanıyor olmam gerekiyormuş gibi, sanki mimlenmişim gibi geliyordu. Bu bizim düşüncelerimizi bozuyor,” diyor. Debora da benzer durumlarla başa çıkmak zorunda kaldığını belirtiyor - “Kanser hala oldukça stigmayla yaklaşılan bir konu. İnsanlar kanser hakkında konuşmaktan kaçınıyor, tıp ne kadar gelişmiş olsa ve halihazırda pek çok insan iyileşse bile. İnsanlar kanser hakkında ne kadar doğal konuşabilirse, hasta olan bizler için o kadar iyi,” diye sözlerini tamamlıyor.

Referanslar:

1 - When Someone You Know Has Cancer. American Cancer Society. Available at: https://www.cancer.org/treatment/caregivers/when-someone-you-know-has-cancer.html. Access on: December/2019.
2 - Talking With Someone Who Has Cancer. American Society of Clinical Oncology – ASCO. Available at: https://www.cancer.net/coping-with-cancer/talking-with-family-and-friends/talking-about-cancer/talking-with-someone-who-has-cancer. Access on: December/2019.
3 - What Never To Say to A Person With Cancer (“O que Jamais Dizer a Uma Pessoa Com Câncer”). Oncoguia Institute. Available at: http://www.oncoguia.org.br/conteudo/o-que-jamais-dizer-a-uma-pessoa-com-cancer/10171/7/. Access on: December/2019.
4 - 12 Things Never to Say to Someone Who Has Cancer. Cancer Research UK. Available at: https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-chat/thread/12-things-never-to-say-to-someone-who-has-cancer#post-108241. Access on: December/2019.
5 - 9 Things You Should Never Say to A Person With Cancer (“9 Coisas que Você Nunca Deve Falar Para Uma Pessoa Com Câncer”). Brazilian Lymphoma and Leukemia Association (“Associação Brasileira de Linfoma e Leucemia – ABRALE”). Available at: https://www.abrale.org.br/abrale-noticias/427-9-coisas-que-voce-nunca-deve-falar-para-uma-pessoa-com-cancer. Access on: December/2019.
6 - Gavaghen M. What Not to Say to a Cancer Patient. American Association for Cancer Research – AACR. Available at: https://www.cancertodaymag.org/Pages/cancer-talk/What-Not-to-Say-to-a-Cancer-Patient.aspx. Access on: December/2019.