Tedavim Sona Erdi, Neleri Bilmem Gerekiyor?

Tedavi sona erdikten sonra takip eden adımlara dair aklınızda bir sürü soru işaretinin olması olağandır. Bu aşamada hayat kalitenizi iyileştirmek üzere edinebileceğiniz alışkanlıklar ve şu anda yapabileceğiniz şeyleri öğrenin.

Kanser tedavisinden sonra tıbbi takip bakımı nasıl işler

Kanser tedaviniz sona erdikten sonra bile, takip bakımı metastaz potansiyeli veya kanserin nüksetmesi ihtimaline karşı erken teşhisi garanti altına almak için gereklidir. Aynı zamanda beslenme ve klinik açılardan durumunuz kontrol edilir. Dahası, ister fiziksel ister ruhsal olsun, ileri dönem yan etkilerini tedavi etmek için farklı uzmanlardan alacağınız randevular kritik önem taşır.^1-4

Doktor randevuları - Onkologunuz birkaç yıl boyunca durumunuzu takip edecektir. Randevulara ne sıklıkla ve ne kadar süre boyunca gitmeniz gerektiği, geçirmiş olduğunuz kanserin tipine ve sağlık durumunuza bağlı olacaktır. Doktorunuz muhtemelen olası semptomlarınız hakkında konuşacak, kan testleri, tıbbi görüntüleme ve kötü huylu hücrelerin mevcut olup olmadığına ilişkin özel testler talep edecektir.^1-4

Yan etkileri tedavi etmek - Kemoterapi, radyoterapi, immünoterapi ve hormon terapisi, kanser tedavisi sona erdikten sonra devam eden veya ortaya çıkan yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkilerden dolayı, kemik ve kas kütlesini geri kazanmak, beslenme yetersizliklerini ortadan kaldırmak, cinsel işlev bozukluklarını (özellikle prostat veya jinekoloji kanserleri geçirmiş hastalarda), komorbiditeleri ve diğer sorunları tedavi etme ihtiyacı oluşur.^1-4

Psikoterapi ve duygusal destek - Bu tedavi sonrası aşamada, hastalar normal rutinlerine dönme konusunda sorun yaşayabilir. Bazı hastalar takip randevuları ve izleme prosedürlerine gitme konusunda endişeli ve isteksiz hissetmekte veya travma sonrası stres semptomları göstermektedir. Genetik nedenlerden dolayı yakın aile üyelerinin kanser geçirmesine dair korku da sık görülen bir durumdur. Bu nedenlerden dolayı, psikologlar, psikiyatrlar ve kanser atlatanlara yönelik destek grupları duygusal sağlığın tesis edilmesi açısından önemlidir.^1-4

Remisyon: Kanser tedavisi sonrasında iyileştiğimi nasıl anlarım?

Görüntüleme ve laboratuvar testlerinde kanser hücreleri artık tespit edilmediğinde tam remisyondan, yani iyileşmeden söz edilebilirken, kısmi remisyon kötü huylu tümörün boyutunun küçüldüğü ancak hala yerinde durduğu duruma karşılık gelir.

Yıllar süren tedavinin ardından hastalar artık kanser belirtileri göstermediğinde, iyileşmiş olarak kabul edilebilirler. Kanserin türüne ve ciddiyetine bağlı olduğundan, bu noktada kesin, belirli bir süre zarfından bahsetmek mümkün değildir. Bu nedenle, remisyon söz konusu olduğunda bile tüm izleme randevularına gitmek önem taşır.⁶

Kanser tedavisinden sonra nüksetme riski: Tahmin edilebilir mi?

Remisyon uzun sürse bile tedavinin ardından hastalık yeniden ortaya çıktığında, nüksetme gerçekleşir. Kanser ilkiyle aynı alanda ortaya çıktığında bölgesel, başka bir alanda ortaya çıktığında metastatik olarak nitelendirilir. Nüksetmeyi önceden tahmin etmek mümkün değildir, ancak kimi kanser türleri yeniden ortaya çıkmaya nispeten daha meyillidir.⁷

Kanser tedavisinden sonra alışkanlıklar mutlaka değiştirilmelidir

Kanser tedavisinden sonra, tamamen iyileşmek için sürekli tıbbi takiple beraber birkaç sağlıklı alışkanlığı sürdürmeniz gerekir. Kanserin nüksetmesini tamamen önlemek imkansızdır. Bununla birlikte bu ihtimalin azaltılması mümkün olup, bu durum hiç kanser geçirmemiş kişiler için de geçerlidir. İkinci kez gelişimi önlemek için hangi alışkanlıkları edinebileceğinize göz atın:⁸

Kanser tedavisinin sona ermesinden sonraki ilk ay - Akyuvar seviyeleriniz zamanla normale döner, ancak bağışıklık sisteminiz tümüyle kendine gelmez. Enfeksiyonları önlemeye yönelik bazı önlemler şunlardır:⁵

• Güneş ışığına fazla maruz kalmaktan kaçının;
• Tuvalet ihtiyacınızı giderdikten veya dışarıdan eve geldikten sonra daima ellerinizi yıkayın;
• Bilmediğiniz veya iyi hijyen protokollerine sahip görünmeyen yerlerde yemek yemekten kaçının.⁵

Fiziksel aktivite - Egzersize başlama veya geri dönme, ihtiyaçlarınıza uygun seçim yapma konusunda doktorunuzla konuşun. Egzersiz yapmak gevşemenize, kas kütlenizi ve fiziksel kapasitenizi geri kazanmanıza, hayat kalitenizi iyileştirmenize ve yorgunluğu azaltmanıza yardımcı olabilir.⁹

Sağlıklı beslenme - Diğer kronik hastalıkların yanı sıra obezite, tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı ve kalp-damar hastalıklarının gelişme ihtimalini azaltma konusunda kilit öneme sahiptir. Tedavi sonrasında ve hasta remisyonda olduğunda bile, alışkanlık haline getirilmesi gereken bazı önemli sağlıklı püf noktaları mevcuttur.⁸

• Olabildiğince az pestisit ve gübre kullanılmış doğal ve organik gıdaları tercih edin ve öğünlerinizde meyve ve sebzelere yer ayırın;
• Kaslarınızın eski haline dönmesine yardımcı olmak üzere yağsız et, balık, gevrekler ve tam ekmek gibi yüksek proteinli ve fiberli gıdalarla beslenin.
• Ürün bilgilerini okuyun ve sağlıklı ya da hafif olarak tanıtılıyor olsalar bile, başlıca içerik olarak hidrojenlenmiş sebze yağı, sakaroz, şeker, glukoz, mısır veya glukoz şurubu içeren gıdaları tüketmekten kaçının;
• Yüksek kalori/yağ ve zayıf besin maddesi içeriğine sahip olan ve obezite riskini arttıran fazla işlenmiş gıdaları tüketmekten kaçının (örneğin sandviç kurabiyeler, hızlı pişen erişteler, kızartma yemekler, gazlı içecekler ve pasta karışımları);
• Pişirirken az miktarda tuz, yağ ve şeker kullanın; kızartmak yerine yemeği fırınlamayı ve kısık ateşte pişirmeyi tercih edin; meyve suyu, çay ve kahveyi şekersiz tüketmeye alışın;
• Sigara içmekten ve alkol almaktan kaçının.

Sağlık uzmanlarınızla temasa geçin ve kanser tedavisinden sonra iyileşmenize yönelik iyi sağlık uygulamaları hakkında bilgi alın.

Referanslar:

1 - Henry NL, Shah PD, Haider I, et al. 88 - Cancer of the Breast. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780323476744000888. Access on: October/2019.
2 - DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg AS. Cancer: Principles & Practice of Oncology. Available at: https://www.academia.edu/15496945/Cancer_-_Principles_and_Practice_of_Oncology. Access on: October/2019.
3 - National Comprehensive Cancer Network (NCCN). Clinical Practice Guidelines in Oncology: Breast Cancer. Version: 2.2019 Available at: https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/breast.pdf. Access on: October/2019.
4 - Ruddy KJ, Partdiz AH. Approach to the patient following treatment for breast cancer. Available at: https://www.uptodate.com/contents/approach-to-the-patient-following-treatment-for-breast-cancer. Accessed on 10/10/2019.
5 - ABRALE: Brazilian Lymphoma and Leukemia Association (“Associação Brasileira de Linfoma e Leucemia”). The joy of a cancer remission (“A alegria da remissão de um câncer”). Available at: https://www.abrale.org.br/revista-online/a-alegria-da-remissao/. Accessed on January/2020.
6 - INCA: José Alencar Gomes da Silva National Cancer Institute (“Instituto Nacional de Câncer José Alencar Gomes da Silva”). Cancer Network (“Rede Câncer”). 40th ed. Available at: https://www.inca.gov.br/sites/ufu.sti.inca.local/files//media/document//rrc-40-versao-integra.pdf. Access on: October/2019.
7 - Brazilian Mastology Society (“Sociedade Brasileira de Mastologia”). When tumor recurrences or metastasis occur (“Quando ocorrem as recidivas tumorais ou metástases”). Available at: https://www.sbmastologia.com.br/noticias/quando-ocorrem-as-recidivas-tumorais-ou-metastases-2/. Accessed on January/2020.
8 - INCA: José Alencar Gomes da Silva National Cancer Institute (“Instituto Nacional de Câncer José Alencar Gomes da Silva”). Healthy lifestyle during and after cancer treatment/Healthy diet (“Estilo de vida saudável durante e após o tratamento do câncer/Alimentação saudável”). Available at: https://www.inca.gov.br/sites/ufu.sti.inca.local/files//media/document//estilo-de-vida-saudavel-durante-e-apos-o-tratamento-de-cancer-2017.pdf. Accessed on 10/10/2019.
9 - Cancer Institute of the State of São Paulo (“Instituto do Câncer do Estado de São Paulo”). Body in motion – physical exercise is an ally in the cancer patient rehabilitation (“Corpo em movimento – exercício físico é aliado na reabilitação de pacientes com câncer”). Available at: http://www.icesp.org.br/images/RevistaDez.pdf. Access on: October/2019.