Kanser Hastalarına Güvenli Yemek Hazırlamanın Püf Noktaları

Kanser tedavisi sırasında beslenme rejiminin yeterli nitelikte olması iyileşme sürecine yardımcı olur ve yetersiz beslenme gibi ek sağlık sorunlarını önler.¹ Ancak tek odağınız besin maddeleri olmamalıdır, pişirme sürecinizin güvenli olmasına da dikkat etmeniz gerekir.² Bunun nedeni, kanser hastalarının bağışıklık sisteminin nispeten zayıf olma eğilimi göstermesi ve kontamine su ile yemekten bulaşanlar dahil olmak üzere enfeksiyonlara karşı daha korumasız olabilmesidir.

Kanser hastalarına güvenli yemek hazırlama püf noktaları

Kanser hastaları için nasıl yemek seçileceğini, saklanacağını ve hazırlanacağını bilmek, bulaşımı ve hastalık geçişini önlemenin önemli bir yoludur. Bu nedenle hastanın kendisi veya yemeklerini hazırlayan kişi izlenecek güvenli adımları bilmelidir.²

Kişisel hijyen - Ellerde, ağızda, burunda ve genel olarak ciltte yemeğe sıçrayabilecek bakteriler bulunur. Bunu önlemek için akılda tutulacak birkaç husus mevcuttur:²

• Gıdayı elden geçirmeden önce ve yeni bir eyleme başladığınızda ya da kutular, dolaplar, kirli ambalajlar, buzdolabı gibi çeşitli nesnelere/yüzeylere dokunduğunuzda, ellerinizi iyice yıkayın;
• Ellerinizi yıkamadan ve yemek pişirmeye başlamadan önce saat, yüzük ve bileklik gibi tüm aksesuarları çıkarın;
• Tırnaklarınızı daima kısa ve temiz tutun;
• Gıdayı elden geçirirken hapşırmaktan, öksürmekten, sümkürmekten ve sakız çiğnemekten kaçının;
• Yemeği tatmak için kullandığınız sofra gerecini yıkamadan geri koymayın.

Yemek seçimi - Ürün satın alırken aşağıdaki hususları göz önünde bulundurun²

• Üreticisiyle ilgili yeterli bilgi içermeyen gıdaları satın almayın;
• Ürünleri satan yerin hijyenini, örneğin kötü kokular gelip gelmediğini, kirli raflar ve zemin, bozunmuş yiyecek veya yiyecek artığı olup olmadığını kontrol edin;
• Buruşuk, doldurulmuş, küflü, yırtık veya sızıntı yapan ambalaja sahip ürünler satın almayın;
• Etler sertçe bir dokuya sahip olmalı, koyu, yeşilimsi ve gri lekeli veya kötü kokulu olmamalıdır;
• İşlenmiş et yapışkan, nemli/sızdıran görüntülü, yeşilimsi lekeli veya kötü kokulu olmamalıdır;
• Yumurta kabukları çatlaksız olmalıdır;
• Peynir sümüksü veya yüzeyinde küflü olmamalıdır;
• Tahıllar, unlar ve gevrekler bitli, haşereli olmamalı, yaş görünmemeli ve sıkıca kapatılmış olmalıdır;
• Balık ve deniz mahsulleri yarasız, sertçe deriye ve parlak pullara sahip olmalıdır. Gözler parlak ve muhafaza edilmiş olmalıdır. Kötü kokuyorsa, kötü görünüyorsa, kılçıklar ile uyumsuzsa veya lekeler varsa satın almayın.

Yemek saklama - Her bir gıda ideal saklama sıcaklığına sahiptir, bununla birlikte, herhangi bir gıdayı oda sıcaklığında 30 dakikadan uzun süre tutmamalısınız.²

Önceden pişirilmiş ve çürüyebilir gıda söz konusu olduğunda, veya üretici tarafından bilgi sağlanmadığında, aşağıdaki kılavuz ilkeleri aklınızda bulundurun:

• Süt ve süt ürünleri azami 6°C’de en fazla beş gün tutulmalıdır;
• Yumurta ve benzer ürünler azami 10°C’de en fazla yedi gün tutulmalıdır;
• Dana eti, tavuk eti ve çiğ işlenmiş et (istisnalar: karışık şişler, doldurulmuş dana eti dürümleri, paneli biftek ve dana kıyması içeren öğünler) azami 4°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Karışık şişler, doldurulmuş dana eti dürümleri, paneli biftek ve dana kıyması içeren öğünler azami 4°C’de en fazla iki gün tutulmalıdır;
• Balık ve çiğ işlenmiş balık ürünleri azami 1°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Temiz, kesilmiş veya soyulmuş meyve/sebzeler, meyve suları ve benzer ürünler azami 5°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Buzdolabına koyulmayı gerektiren malzemeye sahip fırın ve pastane ürünleri azami 5°C’de en fazla beş gün tutulmalıdır;
• Soğuk kesikkler, dilimlenmiş, kesilmiş ve kıyma haline getirilmiş işlenmiş et azami 4°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Balık hariç pişirilmiş öğünler azami 4°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Pişirilmiş balık azami 1°C’de en fazla bir gün tutulmalıdır;
• Tatlılar ve süt öğünleri azami 4°C’de en fazla üç gün tutulmalıdır;
• Mayonez ve mayonezli tarifler azami 4°C’de en fazla iki gün tutulmalıdır.²

Yemek hazırlama – Yemek saklama ve kişisel hijyene dair en iyi uygulamaların yanı sıra, aşağıdaki adımları takip etmek gereklidir:²

• Pişirmeye başlamadan önce yemek hazırlama alanının temiz olduğundan emin olun. Aksi takdirde, alanın bir dezenfektan solüsyonuyla temizlenmesi gereklidir;
• Yemek hazırlama işini küçük adımlara bölün ve her bir adımda mutfak lavabosunu ve gereçlerini yıkayarak kontaminasyonu önleyin;
• Çürüyebilir gıda oda sıcaklığında veya mikrodalga fırında değil, buzdolabında defrost edilmelidir;
• Meyveleri ve sebzeleri musluk suyuyla ayrı ayrı yıkayarak kiri, larvaları ve mikroorganizmalarının büyük kısmını giderin; Çiğ yenilen gıda etiket üzerinde verilen talimatlara göre, bir yemek kaşığı deterjan veya hipokloritle bir kasede yaklaşık bir litre suyun içinde 15 ila 20 dakika beklemye bırakılmalıdır. Ardından temizlik ürününü gidermek üzere musluk suyuyla iyice yıkayın;3
• Pişirilmiş öğünleri 30 dakikadan uzun süre oda sıcaklığında bırakmayın;
• Gıdayı elden geçirirken yalnızca temiz aletler ve sofra gereçleri kullanın.²

Bu güvenli yemek hazırlama püf noktalarına ek olarak teşhisten itibaren tedavinin bitmesinden sonrasına kadar herhangi bir doktorun ve/veya diyetisyenin verdiği beslenme rejimi önerilerini uygulayın.

Referanslar:

1 - INCA: José Alencar Gomes da Silva National Cancer Institute (“Instituto Nacional de Câncer José Alencar Gomes da Silva”). Healthy lifestyle during and after cancer treatment (“Estilo de vida saudável durante e após o tratamento do câncer”). Available at: https://www.inca.gov.br/sites/ufu.sti.inca.local/files//media/document//estilo-de-vida-saudavel-durante-e-apos-o-tratamento-de-cancer-2017.pdf. Access on: November/2019.
2 - São Paulo Municipal Health Department ("Secretaria Municipal da Saúde de São Paulo"). Manual of good practices in food handling. Available at: https://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/secretarias/upload/chamadas/manual_alimentos_baixa_marco_16_join_1457552907.pdf. Access on: November/2019.
3 - Sapiranga Municipal Department of Education ("Secretaria Municipal de Educação de Sapiranga"). Food Hygiene and Safety/Booklet. Available at: http://plataforma.redesan.ufrgs.br/biblioteca/pdf_bib.php?COD_ARQUIVO=14796. Access on: January/2020.