Kanser Hastasının Bakıcısı da Yardıma İhtiyaç Duyabilir

Hastanın bir arkadaşının veya yakın akrabasının sorumluluk alarak hastabakıcılık görevini üstlenmesi oldukça sık rastlanan bir durumdur. Bunun hem hasta kişi hem de onunla beraber yaşayan insanlar için bir dizi pratik ve ekonomik faydası olsa da, gönüllü hastabakıcının yükünü azaltmak ve hayat kalitesini iyileştirmek için bazı tedbirler gerekli olabilir. ^1,2

Kanser hastasının bakıcısı ne tür manevi etkilerle karşı karşıyadır?

Kimi zaman kanser hastasının bakıcısı, becerilerinin sınırlarını aşan beklentiler yaratabilir, bu durumun ise olumsuz psikolojik sonuçları olması mümkündür. Bunların arasında anksiyete, depresyon ve hatta travma sonrası stres bozukluğu yer alabilir. Bu şekilde bakıcının kanser hastasına sağladığı bakımın kalitesi gibi bakım sağlama yetisi bile bundan etkilenebilir. ²

İyi tarafından bakılacak olursa, birine bakmanın hastabakıcı açısından olumlu psikolojik sonuçları olabilir. Örneğin:²

• İnsanlarla daha yakın ilişkiler kurmak;
• Daha fazla empati kurmak;
• Hayata daha fazla değer vermek ve önceliklerin daha çok farkında olmak;
• Daha sağlıklı alışkanlıklara sahip olmak;
• Maneviyatın güçlenmesi.

Kanser hastasının bakıcısının üstündeki yük nasıl hafifletilir?

Gönüllü bakıcının yükünü azaltmaya yardımcı olabilecek bir dizi müdahale çeşidi vardır. Bunlardan bazıları:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) - Bu terapi, kişinin bir duruma karşı his veya tepkilerinin, kişinin söz konusu durumu nasıl algıladığına bağlı olduğu anlayışına dayalıdır. Yani amaç, kişinin düşüncelerini, hislerini ve tepkilerini yönetmesine yardımcı olmaktır.³

Çiftler Terapisi ve Aile Terapisi - Çiftler terapisi, her iki tarafın da bireyselliğinin4 saygı gördüğü ve ilişkinin geliştirildiği, sorunları beraber çözme yetisini geliştirmeyi amaçlayan bir süreçtir.2 Aile terapisi genel olarak ailelere ve aile ilişkilerinin karmaşıklığına (özelliklerini ve bağlamını göz önünde bulundurarak)5 odaklanır ve genel olarak aile içi ilişkileri iyileştirmeyi amaçlar.

Kişilerarası İlişkiler Terapisi (KİT) - Aynı zamanda psikoterapi olarak bilinir ve kişinin çatışmalarını tespit etmesini, anlamasını ve anlamlandırmasını; kendisine ve çevresine dair yanılgılarını düzeltmesini ve kişilerle olan ilişkilerini geliştirmesini amaçlar.⁶

Psikoeğitim - Hasta ve bakıcıya sağlık sorunu ve tedavisi hakkında eğitim vermek üzere psikolojik ve pedagojik kaynakların kullanılmasıdır.7 Teşhis, hastalığın seyri, başa çıkma, öz bakım, partner ve aile üzerindeki etki, rehabilitasyon vb. üzerine bilgiyi ele alır.

Tüm bu yöntemler yalnızca bakıcıya değil, hastaya da fayda sağlar. Son yapılan çalışmalara göre bu müdahaleler bakıcılığın getirdiği yüklerin psikolojik sonuçlarını hafifletmeye yardımcı olmakta ve aşağıdakiler gibi olumlu sonuçlara yol açmaktadır:

• Hastabakıcının bilgisinin ve destek sağlama yetisinin gelişmesi; ²
• Hem bakıcı hem hastanın depresyon, anksiyete ve sıkıntı hissinde azalma; ²
• Hastaya verilen pratik desteğin iyileşmesi; ²
• Hastabakıcının kendi becerilerine yönelik algısının iyileşmesi, belirli görevleri yerine getirebileceklerine dair inançlarının artması; ²
• Her iki taraf için de daha iyi ruhsal sağlığın getirdiği iyileşmiş hayat kalitesi. Buna karşılık, duygusal sıkıntı durumu ve azalan hasta performansı hayat kalitesinde düşüşle ilişkilidir.⁸

Referanslar:

1 - Sales CA, Matos PCB, Mendonça DPR, Marcon SS. Taking care of a relative with cancer: the impact on the quotidian of a caretaker (“Cuidar de um Familiar com Câncer: o Impacto no Cotidiano de Vida do Cuidador”). Available in: https://www.fen.ufg.br/revista/v12/n4/pdf/v12n4a04.pdf. Access on: November/2019.
2 – PDQ Informal Caregivers in Cancer: Roles, Burden, and Support. National Cancer institute. Available in: https://www.cancer.gov/about-cancer/coping/family-friends/family-caregivers-hp-pdq. Access on: November/2019.
3 – Wright JH, Basco MR, Thase ME. Basic Principles of Cognitive Behavioral Therapy (“Princípios Básicos da Terapia Cognitivo-Comportamental”). Available in:  https://www.larpsi.com.br/media/mconnect_uploadfiles/c/a/cap_01_28_cc.pdf. Access on: November/2019.
4 – Cosata CB, Wagner A, Delatorre MZ, Mosmann CP. Couple Therapy and Conflict Resolution Strategies: A Systematic Review (“Terapia de Casal e Estratégias de Resolução de Conflito: Uma Revisão Sistemática”). Available in: http://www.scielo.br/pdf/pcp/v37n1/1982-3703-pcp-37-1-0208.pdf. Access on: November/2019.
5 – Machado M. Understanding Family Therapy (“Compreender a Terapia Familiar”). Available in: http://unesav.com.br/ckfinder/userfiles/files/Resenha%20do%20texto.pdf. Access on: November/2019.
6 - Mello MJ. Interpersonal Therapy: a brief and focal model (“Terapia Interpessoal: Um Modelo Breve e Focal”). Available in: http://www.scielo.br/pdf/pcp/v26n2/1982-3703-pcp-37-1-0208.pdf. Access on: November/2019.
7 - Lemes CB, Neto JO. Applying psychoeducation in health (“Aplicações da Psicoeducação no Contexto da Saúde”). Available in: http://pepsic.bvsalud.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1413-389X2017000100002. Access on: November/2019.
8 – Weitzner MA1, Jacobsen PB, Wagner H Jr, Friedland J, Cox C. The Caregiver Quality of Life Index-Cancer (CQOLC) scale: development and validation of an instrument to measure quality of life of the family caregiver of patients with cancer. Available in: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10457738. Access in February/2020.